زخم بستر یکی از مشکلات رایج در افرادی است که برای مدت طولانی در یک وضعیت ثابت قرار می‌گیرند. این زخم‌ها به دلیل فشار مداوم بر نقاط خاصی از بدن ایجاد می‌شوند و اگر به‌موقع درمان نشوند، می‌توانند منجر به عوارض جدی شوند. افراد مسن، بیماران بستری و کسانی که تحرک محدودی دارند، بیش از دیگران در معرض این مشکل قرار دارند. پیشگیری و مدیریت صحیح این عارضه نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت و کیفیت زندگی این افراد دارد. در این مقاله، به بررسی علل ایجاد زخم بستر، عوامل خطر و راه‌های پیشگیری از آن پرداخته‌ایم تا آگاهی لازم برای جلوگیری از این عارضه فراهم شود.
زخم بستر چیست؟
زخم بستر یا زخم فشاری، آسیبی به پوست و بافت زیرین است که در اثر فشار طولانی‌مدت روی یک ناحیه خاص از بدن ایجاد می‌شود. این فشار باعث اختلال در جریان خون و کمبود اکسیژن در بافت‌ها شده و منجر به آسیب یا مرگ سلول‌های آن ناحیه می‌شود. این عارضه معمولاً در نقاطی مانند پشت، باسن، پاشنه پا و آرنج دیده می‌شود. افرادی که به دلیل بیماری یا ناتوانی قادر به تغییر وضعیت بدن خود نیستند، بیش از دیگران مستعد این مشکل هستند. شناسایی علائم اولیه و مراقبت‌های مناسب می‌تواند از پیشرفت این زخم‌ها جلوگیری کرده و به بهبود سریع‌تر آن‌ها کمک کند.
علل اصلی ایجاد زخم بستر
همان‌طور که گفته شد؛ زخم بستر به دلیل ترکیبی از عوامل ایجاد می‌شود که عمدتاً با فشار مداوم روی یک نقطه خاص و کاهش جریان خون در آن ناحیه مرتبط هستند. این عوامل اغلب در افرادی که قادر به حرکت نیستند یا ساعات طولانی در یک وضعیت ثابت هستند، به‌صورت شایع دیده می‌شود. در ادامه به مهم‌ترین علل ایجاد این نوع زخم‌ها اشاره می‌کنیم.
1. فشار مداوم
زمانی که فرد به مدت طولانی در یک وضعیت بی‌حرکت قرار گیرد، فشار مداوم بر پوست و بافت‌های زیرین باعث کاهش خون‌رسانی به ناحیه موردنظر می‌شود. این فشار در نواحی برجسته مانند ستون فقرات، پاشنه پا، و باسن بیشتر ایجاد می‌شود.
2. لغزش و کشش پوست
زمانی که پوست کشیده شود یا به طور غیرطبیعی جابه‌جا شود، ممکن است عروق خونی فشرده شده و باعث کاهش خون‌رسانی و آسیب به بافت‌ها گردد. این پدیده در بیماران بی‌حرکت، به‌خصوص افرادی که بستری هستند، رایج است.
3. رطوبت زیاد
رطوبت از طریق عرق، ادرار یا مدفوع می‌تواند پوست را نرم کند و آن را مستعد آسیب کند. رطوبت در نواحی مختلف بدن می‌تواند باعث فرسایش سریع‌تر پوست و ایجاد زخم بستر شود.
4. عدم تحرک
در افرادی که به دلایلی همچون بیماری‌های مزمن، آسیب‌ها یا جراحی‌ها قادر به حرکت نیستند، تغییرات منظم در وضعیت بدن برای جلوگیری از فشار مداوم روی نقاط خاص بدن ضروری است. درصورتی‌که این تغییرات به‌درستی انجام نشود، احتمال بروز زخم بستر افزایش می‌یابد.
5. سن و وضعیت سلامتی
افراد مسن یا کسانی که بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی یا مشکلات عصبی دارند، بیشتر مستعد ابتلا به این عارضه هستند. در این افراد، بافت‌های پوست ضعیف‌تر و عروق خونی کمتر قادر به تغذیه و اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها هستند.
راه‌های پیشگیری از زخم بستر
پیشگیری از زخم بستر مستلزم ترکیبی از اقدامات مراقبتی و تغییر در سبک زندگی است. این اقدامات می‌توانند ابتلا به این مشکل را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهند. در ادامه راهکارهای مؤثر برای پیشگیری از این عارضه را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
1. تغییر مداوم وضعیت بدن
برای جلوگیری از ایجاد این مشکل، باید به طور مداوم وضعیت بدن را تغییر داد. افراد بستری باید هر دو ساعت یکبار وضعیت بدن خود را تغییر دهند تا فشار از روی نقاط خاصی از بدن برداشته شود.
2. استفاده از بالشتک‌ها و تشک‌های مخصوص
استفاده از تشک‌ها و بالشتک‌های ضد فشار که به توزیع فشار در سطح وسیعی از بدن کمک می‌کنند، می‌تواند به پیشگیری از این عارضه کمک کند.
3. حفظ رطوبت پوست
خشک نگه‌داشتن پوست و استفاده از محصولات محافظ پوست می‌تواند به کاهش آسیب‌های ناشی از رطوبت کمک کند.
4. تغذیه مناسب
تغذیه مناسب و مصرف کافی پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی برای حفظ سلامت پوست و بافت‌ها ضروری است.
5. کنترل بیماری‌های زمینه‌ای
کنترل بیماری‌هایی مانند دیابت یا بیماری‌های قلبی می‌تواند به بهبود گردش خون و کاهش خطر زخم بستر کمک کند.
